تفاوت کودک بیش فعال و کودک پر جنب و جوش
یکی از شایع ترین اختلالات ذهنی در دوران کودکی ،بیش فعالی می باشد که دارای علائم مختلفی می باشد ،اگر چه در بسیاری از موارد کودک بیش فعال و کودک پر جنب و جوش با هم به اشتباه گرفته می شوند. در این مقاله به بررسی علائم بیش فعالی و تفاوتش با جنب و جوش و شیطانی می پردازیم.
وارد مهمانی شده‌اید که کوچولوی‌تان شروع می‌کند از سر و کله میزبان بالا رفتن. یک جا بند نمی‌شود و مدام وسط حرف دیگران می‌پرد. یکی از مهمانان به کنایه به شما می‌گوید باید فرزندتان را نزد روانپزشک ببرید چون احتمالا بیش‌فعال است. اما آیا واقعا فرزند شما چنین مشکلی دارد یا این تنها یک ویژگی رفتاری است که در اصطلاح به آن شیطنت گفته می‌شود؟حالا وقت آن است که نگاه دقیق‌تری به این مشکل بیندازید تا از سوءتفاهم درباره فرزندتان پیشگیری کنید.
بیش فعالی چیست؟این اختلال یکی از اختلالات شایع و در عین حال با تشخیص سخت برای پزشکان است. اختلال بیش فعالی بیماری پیچیده‌ای است و اغلب تشخیص داده نمی‌شود. درباره کودکی که با چنین اختلالی تشخیص داده می‌شود 3 علامت را نباید از یاد ببرید که شامل پرتحرکی، کمبود توجه و تمرکز و در نهایت اعمال تکانه‌ای (کارهای ناگهانی و غیرقابل پیش‌بینی) است.
علائم اختلال بیش فعالی-کم توجهی باید در بیشتر از یک مکان دیده شود مثلا خانه و مدرسه و البته اینکه برای چند ماه این علائم بروز کند. داشتن 6 علامت یا بیشتر از علائم اختلال کم‌توجهی یا بیش‌فعالی که باید دست‌کم 6 ماه وجود داشته باشد تا بتوان گفت کودک بیش‌فعال است.
علائم بیش فعالی: کودک غالبا با دست‌هایش بازی می کند و در جایش می لولد. کودک معمولا کلاس را ترک می کند. غالبا می دود یا می پرد. اغلب بازی یا فعالیت‌هایش پر سر و صداست.به نظر می‌رسد کودک همیشه در حال حرکت است.زیاد صحبت می کند.از توجه به جزئیات ناتوان است.اغلب قادر به پیگیری دستورات یا اتمام کارها نیست.اغلب وسایل خود را گم می کند، ممکن است کودک شما بیش فعال باشد.برای کودکی با اختلال بیش فعالی- کم توجهی انجام برخی رفتارها ممکن است سخت تر باشد.
حال بهتر است این سؤال ها را از خودتان بپرسید: آیا زمانی که از کودک تان می‌خواهید کاری انجام دهد مشکلی در شنیدن دارد؟آیا او نسبت به دیگر کودکان سریع‌تر هیجان زده می‌شود؟آیا خانه شما در زمان غذاخوردن، به خواب رفتن، شستن دندان‌ها و دیگر کارها به میدان جنگ بدل می‌شود؟آیا معلم شما نسبت به رفتار کودک شما در مدرسه نگران است؟او زود تمرکزش را از دست می دهد و فراموش کار است؟ این بچه‌ها مغزشان متفاوت است. اختلال بیش فعالی- کم توجهی یک بیماری عصبی-رفتاری است با 2 مؤلفه: بیش فعالی و بی توجهی یا نداشتن تمرکز.
برخی از این کودکان به صورت واضح فعالیت زیادی دارند و برخی هم توانایی تمرکز ندارند اما بیشتر آنها هر دو مشکل را با هم دارند. این بچه ها مغز ماشین فراری را دارند اما با ترمز دوچرخه. ذهن آنها در حال مسابقه است اما نمی توانند در زمان لازم سرعت شان را کم کنند. اسکن های متعدد نشان می دهد بخشی از مغز کودک دچار اختلال که به کنترل رفتار کمک می کند، موجب تمرکز می شود و آنچه نیاز به انجام آن دارد را طبقه بندی می کند، کمی کوچک‌تر است. علاوه بر این انتقال دهنده های عصبی شیمیایی مغز مانند سروتونین، دوپامین و نوراپی نفرین که پیام را از یک قسمت مغز به قسمت دیگر می فرستند، در آنها دچار کمبود است. بنابراین برای مثال اگر معلم یک آموزش 5 مرحله‌ای به کودک بدهد، او ممکن است تنها بتواند 2 مرحله اول را انجام دهد و توالی کارهای بعدی را از دست بدهد.
چطور تشخیص بدهیم؟در اختلال بیش فعالی- کم توجهی معدل سنی می‌تواند از 2 یا 3 سالگی باشد. در 2 سالگی پزشکان به دنبال یافتن علائم هستند و هرچه زودتر این نقص تشخیص داده شود زودتر می توان مداخله کرد. اما در اغلب موارد تا زمانی که کودک به سن مدرسه نرسیده که نیاز به توجه و نشستن طولانی مدت داشته باشد، این اختلال قابل تشخیص نیست. بچه های باهوشی که نشانه‌های ضعیفی دارند ممکن است سال‌ها علائم را داشته باشند تا دوره آموزشی مدرسه که باید برنامه منظم، چند منظوره و مدیریت زمان انجام دهند و اینجاست که دچار مشکل می شوند.
علائم بیش فعالی در مهد کودک یا مدرسه :
در مهد کودک و مدرسه مرتب وول می‌خورند یا در حال راه رفتن هستند.
مرتب وسط حرف مربی می‌پرند یا دست‌شان بالاست.
گاه بی‌اجازه یا با اجازه صحبت می‌کنند یا در حال آزار دادن به بغل دستی خود هستند. مرتب زیر میزند و در حال حرکت هستند. مثل این می ماند که موتوری در پای آنها روشن باشد و تا شب هم خاموش نشود.
مهمترین ویژگی در مسأله در آموزش و یادگیری این کودکان نداشتن تمرکز است.اغلب حوصله نقاشی کردن ندارند.معمولاً طراحی می کنند و کمتر به رنگ آمیزی علاقه دارند. در اکثر موارد هم طراحی‌شان ناتمام می ماند.
بازی های فکری برایشان اغلب خسته کننده است و نیمه کاره رهایش می کنند. آنها از فعالیت هایی که نیاز به تمرکز دارد در می‌روند. حتی حفظ کردن مطالب هم برایشان مشکل است. اگر دقت کرده باشید اکثر کودکان بیش فعال دو بیت اول یک شعر را می‌خوانند و بعد رهایش می‌کنند یا اینکه از خودشان شعر می‌سازند.
در حل کردن یک مسأله ریاضی دو قسمتی چون آن را کامل نمی خوانند قسمت اول را حل می‌کنند و قسمت دوم را فراموش می‌کنند یا اینکه پاسخ درست مسأله را پیدا می‌کنند اما اشتباهی وارد می‌کنند. حتی حفظ کردن درس های جغرافیا و تاریخ برایشان مشکل است و معمولاً از سر تکالیف مدرسه بلند می‌شوند.
درمان دارویی برای کدام بچه ها لازم است؟
دارو درمانی به همراه روان درمانی و تغییراتی که در زندگی روزانه کودک ایجاد می‌شود می‌تواند شرایط را بهبود دهد. داروها زمانی که با رفتار درمانی همراه شوند می توانند پرخاشگری و بی‌توجهی کودک را به میزان زیادی بهبود دهند. دارو درمانی زمانی پیشنهاد می شود که تعداد علائم کودک براساس سنش مشخص شود و تنها زمانی از دارو استفاده می شود که کودک واقعا نیاز داشته باشد. در کودکانی که علائم متوسط تا شدید این اختلال را دارند دارود رمانی کمک کننده است. در علائم خفیف تر معمولا از مشاوره درمانی استفاده می‌شود. اما دارویی که برای یک کودک کارساز بوده است نمی تواند برای دیگری هم همان نتیجه را داشته باشد.
