روش صحیح دستور دادن به کودک
یکی از موضوعات مهم، روش دستور دادن به کودک است به طوری که کودک آن را به خوبی درک کرده و اجرا کند.
دستورهایی که معمولا موثر واقع نمیشوند دارای یکی از خصوصیات زیر هستند:
دستورهای زنجیره ای: دستورهایی هستند که پشت سرهم به کودک داده میشود و وی توانایی به خاطر سپردن تمام آنها را ندارد. بنابراین برخی از آنها را فراموش کرده و انجام نمیدهد. مانند لباست را بپوش، دندانهایت را مسواک بزن، موهایت را شانه کن، بعد بیا صبحانه بخور. بهتر است دستورها را به بخشهای کوچکتر تقسیم کرده و هر کدام را به تنهایی از کودک درخواست کرد.
دستورهای مبهم: دستورهایی هستند که برای کودک واضح و روشن نیستند و به خوبی نمیتوانند منظور گوینده را منتقل کنند. به عنوان مثال هنگامی که ما انتظار داریم، بچه ها بدون درگیری و خشونت باهم بازی کنند و دعوا نکنند ولی فقط به آنها بگوییم: بچه های خوبی باشید. کودک ممکن است نداند از او چه خواسته شده است و باید چه کار کند که از نظر والدین بچه خوبی باشد؟ این دستورها مبهم می باشند، بنابراین بهتر است به صورت مشخص و اختصاصی به آنها بگوییم: با اسباب بازی هایتان باهم و به آرامی بازی کنید.
دستورهای پرسشی: در این گونه دستورها از کودک سوال میشود که آیا دوست دارد که این کار را انجام دهد؟ مثال :آیا دوست داری که اتاقت را تمیز کنی؟ که ممکن است یک کودک لجباز به راحتی بگوید: نه دوست ندارم. در اینگونه دستورها ما به کودک حق انتخاب میدهیم. پس دور از انتظار نیست که او آن را انجام ندهد.
دستورهایی که به دنبالش دلیل و منطق آورده میشود: مانند: زود باش اتاقت را مرتب کن چون امشب مهمان داریم و از اینکه خانه نامرتب باشد، نگران و عصبانی میشوم. در این مثال ممکن است کودک دستور اصلی را فراموش کند، بنابراین بهتر است که دستور به این شکل باشد: امشب مهمان داریم و خانه نامرتب من را نگران و عصبانی میکند، پس لطفا هرچه سریعتر وسایلت را جمع کن. یعنی اول توضیح داده بعد دستور مورد نظر گفته شود.
روش اجرا بهترین روش دستور دادن است به این شکل که نزدیک کودک بروید، تا نزدیک چشم های کودک خم شوید و با او تماس چشمی برقرار کنید. فاصله شما در زمان دستور دادن به اندازه فاصله یک دست باز باشد (یعنی به فاصله شانه تا نوک انگشتان) و برای کودک به طور دقیق مشخص کنید و بگویید که چکار کند.
نکات مهم در زمان دستور دادن:
1 )هر چه تعداد دستورها کمتر باشد، موثر تر بوده و کودک بهتر متوجهشده و سریعتر آن را اجرا میکند.
2)دستوری که به کودک داده میشود باید مشخص، خاص و روشن باشد.
3 ) دستورها باید بیشتر به شکل مثبت باشند. مثال به جای گفتن »بلند صحبت نکن« بگویید »آرام صحبت کن«.
4 )با صدای محکم و قاطع با کودک صحبت کرده و بگویید که چکار باید بکند، اما نباید در کلامتان خشونت وجود داشته باشد.
5 )به اطاعت از دستور، پاداش دهید.
6 )دستورها باید در حد سن و فهم و توانایی کودک باشد. سعی کنید دستورها با تهدید همراه نباشند و با لحن خوب و قاطع گفته شوند.
نـکـتـه: اگر کودک در شرایطی است که نمیتواند دستورهای ما را انجام دهد، بهتر است به زمان دیگری موکول گردد و اصلا درخواست نگردد. مثال: کودک در حال دیدن برنامه تلویزیونی مورد علاقه اش میباشد و ما به او میگوییم »بلند شو کتاب هایت را مرتب کن«.
عدم رعایت دستور از جانب کودک دلیل بر لجبازی او نیست. احتمال دارد که کودک متوجه منظور شما نشده باشد، پس دستور خود را دوباره با توجه به روشهای ذکر شده برای او تکرار کنید.
منبع: کتاب مهارت های فرزندپروری فاطمه زارع
بیشتر بخوانید: روش های تشویق کردن کودکان